Moerasspirea (FILIPENDULA ULMARIA) EHBO kruid uitgelicht
Familie: Rosaceae
Andere namen en synoniemen: Spiraea ulmaria, Olmkruid, Koningin der weide, Koningin der velden, Spierkruid, Zwanepoot, Ijzermaalkruid, Weidekoningin.
Ulmaria, komt van het Latijnse “Olm” vanwege de gelijkenis van het blad met dat van de Olm (Iep) vandaar ook de naam Olmkruid.
Moerasspirea is een plant die het in ons waterrijke landje goed doet, ze houdt van slootkanten, vochtige weilanden, rietlanden en drassige gebieden.
De plant is inheems in de gematigde streken van Europa. Het eerste deel van de naam “moeras” duidt op de vindplaats van de plant. Het tweede deel, “spirea”, betekend spiraal en duid op de vorm van de zaden die in een spiraal gevormd zijn.
Spiraalvormige zaden>
De plant bloeit van juni tot en met augustus met roomwitte rommelige pluimen die sterk geuren naar amandel. Ze heeft een sterke gegroefde stengel die vaak roodachtig kleurt. Het blad is onder aan groot tot wel 30 cm en heeft geveerde bladeren, gezaagd aan de randen.
GESCHIEDENIS EN TRADITIE
Moerasspirea was samen met Watermunt en ijzerhard één van de drie heilige kruiden van de Druïden. In de Middeleeuwen was het een belangrijk “strooikruid” en werd gebruikt in kerken, gebouwen en huizen om op de grond te strooien. De kruiden werden dan vermengt met zand en andere welriekende kruiden om de stank en muffe geur uit de gebouwen te verdrijven. Men dacht ook dat het de verspreiding van ziektes tegen zou gaan. Eigenlijk helemaal niet zo vreemd gezien dat veel van deze lekker geurende kruiden ook een antibacteriële werking hebben.
Bruidsparen kregen een slinger van moerasspirea of hun werden de bloemen toegegooid.
Ook werd het kruid veelvuldig gebruikt in recepten van kruidenwijn en bier!
Vooral sinds de late middeleeuwen werd het kruid gebruikt tegen reumatisch pijnen, door de urine drijvende, en zuiverende werking. Ook om bij ziekte de koorts te verlagen.
Spirea lijkt een beetje op “aspirine” … da’s mooi!
Want aspirine is vernoemd naar deze plant.
Nu is “aspirine” een merknaam en wordt de pijnstiller tegenwoordig meestal aangeduid als “paracetamol”. In de volksmond zeggen mensen nog vaak aspirine als ze paracetamol bedoelen maar de samenstelling verschilt wel.
Een belangrijke inhoud stof van Moerasspirea is salicine, of salicylzuur. Dit is mede de werkzame stof tegen pijn die in aspirine synthetisch wordt nagemaakt, (acetylsalicylzuur). Deze stof werkt ook koortsverlagend.
(Koorts en griep kunnen het gevolg zijn van een te hoge concentratie van afvalstoffen in het lichaam. Het immuunsysteem verhoogt dan de lichaamstemperatuur om indringers onschadelijk te maken en maakt tevens slijm aan om afvalstoffen af te voeren. Hoewel dit heel vervelend kan zijn, is het vooral een nuttig proces. Moerasspirea onderdrukt deze reiniging niet, maar helpt het bloed te zuiveren, door schadelijke bacteriën en virussen via de urine en zweet af te voeren. Daarom wordt koorts overbodig en daalt de lichaamstemperatuur.
Volgens de filosofie van de natuurgeneeskunde kunnen afvalstoffen in het lichaam kristalliseren en gedumpt worden in de gewrichten. Dit kan pijn, beperkingen en ontstekingen veroorzaken.
De reguliere geneeskunde geeft voornamelijk ontstekingsremmers en pijnstillers. Deze stoppen het proces niet, maar “verdoezelen” de blokkade. Moerasspirea voert deze kristallen af, waardoor het ongemak uit de gewrichten verdwijnt, pijn afneemt en ontstekingen niet meer nodig).
Wat je doet bij pijnklachten in spieren en of gewrichten is eenvoudigweg wat bloemetjes in je mond stoppen en kauwen. Bij geen reactie kan je meerdere malen per dag op de bloemetjes kauwen, of gebruiken in combinatie met de thee (infuus) of uitwendig mee behandelen met een olie maceraat. Moersspirea heeft in ieder geval geen bijwerkingen op de maag en darmen zoals aspirine wel de maag belast.
INHOUDSTOFFEN
De belangrijkste inhoud stoffen zitten in de bloemen. Zij bevatten o.a.:
- Etherische olie (0,2%) met vooral salicylaldehyde (75%) ook methylsalicylaat (105%), fenylethylalalcohol (3%)
- Fenolglycosiden
- Flavonoïden, vooral spiraeoside
- looistoffen
- Minerale zouten, silicium, calcium, ijzer, kalium, zwavel
- slijmstoffen
- vitamine C
- vanilline
- Coumarines
- Vetzuren
- Citroenzuur
(Salicylaldehyde is een organische verbinding met als brutoformule C7H6O2. De zuivere stof komt voor als een gelige vloeistof met een kenmerkende aromatische geur, die slecht oplosbaar is in water. Salicylaldehyde komt van nature uit voor in een aantal planten. Ze wordt tegenwoordig als geurstof gebruikt in zowel de farmaceutische, als de chemische industrie. De geur van de stof wordt omschreven als amandelachtig bij hogere concentraties. Bij lagere concentraties wordt de geur omschreven als die van boekweit.)
GEBRUIK:
Bij pijnklachten in spieren en gewrichten, eet elke dag wat bloemetjes.
De plant bloeit niet het hele jaar dus als ze volop bloeit is het de tijd om wat te plukken en te drogen. Je plukt de hele bloei top. Leg ze gespreid neer om te drogen op een gaasdoek of vitrage. Droog ze in het donker op een warme plaats waar wel lucht ventilatie is. Een ideale temperatuur is 30 graden. Droog is droog, na 7/9 dagen moeten ze echt wel droog zijn en kun je ze bewaren in potten van donker glas.
In de fytotherapie wordt moerasspireatinctuur gebruikt tegen spierpijn en algeheel versterkend midden voor de spieren.
Medicinale thee: Doe 3 tot 6 bloem schermpjes in 150 ml warm, bijna kokend water. Laat dit 15 minuten afgedekt staan trekken. Zeef het en drink 1 tot 4 kopjes per dag.
Olie maceraat:
Verwarm 100 ml. (amandel, olijf, sesam) olie au-bain-marie en giet dit op 10 gram verse gesneden bloeitoppen. Laat dit nu nog 8 dagen macereren. Giet daarna door een met een doek beklede zeef in een andere schone glazen pot. Knijp zoveel mogelijk olie uit het doek. Doe de olie in donkere flesjes en sluit goed af. Etiketeer ze met datum erbij.
Heeft een pijn verlichtende werking op spieren en gewrichten.
Tinctuur:
Neem een schoon uitgekookt potje vul deze tot onder de rand met de fijngesneden toppen van de bloeiende moerasspirea. Vul dan het potje aan met alcohol van ten minste 35%.
Laat dit minstens 2 maanden staan op een donkere plek, iedere dag schudden.
Afzeven in een zeef met doek daarin. Doek zoveel mogelijk uitknijpen. Doe de heldere tinctuur in kleine flesjes van donker glas en etiketeer ze met naam en datum.
Versterkende kruidenwijn:
Vroeger was wijn een veel gebruikte methode om kruiden in te laten trekken. Bij klachten van na het eten van verdacht voedsel (wat in de Middeleeuwen veel gebeurde) nam men een glas van deze kruidenwijn om er weer boven op te komen.
- 50 gr Moerasspireabloemen
- 25 gr Salie, 25 gr. Rozemarijn
- Wat takjes duizendblad met bloem
- Blaadjes weegbree
- 15 gr. Nagelkruid wortel
- stukje stengel van de engelwortel
- 100 gr biologische honing
- 7,5 dl rode wijn 1 dl jenever
Snijd alle verse planten delen fijn met een mes (niet knippen want dan worden de cellen dicht geknipt). Doe alles in een schone grote glazen pot van ca. 1 liter, giet de wijn op de kruiden. Laat dit mengsel vervolgens een maand staan trekken. Zeef de wijn in een donkere fles, doe de honing erbij en laat oplossen. Etiketteer met de datum erbij.
Neem deze versterkende wijn bij klachten van de maag en darmen, neem dan voor de maaltijd een klein glaasje. Algemeen bloedversterkend.
Opgelet: salicylzuur werkt bloed verdunnend!
Niet gebruiken tijdens de zoogperiode.
Niet geven aan mensen die allergisch zijn voor aspirine i.v.m. het aanwezige salicylzuur.
Niet geven aan kinderen onder de 12 jaar.
Niet meekoken dan gaat de werking verloren.
KEUKEN:
Je kunt van het gedroogde kruid ook thee van maken. En in de keuken kun je het als smaakmaker gebruiken in zoete gerechten! Het heeft een diepe, licht bittere amandelsmaak die vooral, met kleine beetjes toegepast, in gebak een fijne amandel smaak geeft!
Aroma essence:
Neem een klein glazen flesje en vult deze met de schil van een vanillestokje, dus de vanille mag al gebruikt zijn zodat je alleen de lege peul overhoudt. Vroeg hier een aantal bloeiende takjes moerasspirea aan toe. Giet het flesje vol met alcohol van ten minste 35%. Laat dit een aantal maanden staan. Let op dat alles onder staat. Gebruik als aroma essence in cake, koekjes of brood recepten.